Hợp tác giữa Viện Kinh tế xây dựng và Esri trong tích hợp GIS-BIM phục vụ xây dựng bản sao số

Sự kiện đánh dấu bước triển khai quan trọng trong chuyển đổi số ngành Xây dựng theo hướng dựa trên dữ liệu, mở ra nhu cầu chuẩn hóa kỹ thuật và hoàn thiện khung pháp lý cho mô hình quản lý đô thị số.

Kỳ vọng có sản phẩm cụ thể, mô hình hiệu quả 

Trong những năm gần đây, bài toán quản lý đô thị, hạ tầng kỹ thuật và tài sản công ngày càng đòi hỏi việc tổng hợp nhiều lớp dữ liệu khác nhau: quy hoạch - kiến trúc, hạ tầng ngầm, hiện trạng sử dụng đất, vận hành công trình, mạng lưới giao thông… Tuy nhiên, các hệ thống hiện nay phần lớn vẫn tách rời, thiếu tính liên thông và chưa bảo đảm đồng bộ chuẩn dữ liệu.

Trong bối cảnh đó, mô hình tích hợp GIS-BIM trở thành giải pháp trọng tâm. GIS cung cấp dữ liệu không gian, bản đồ nền và các lớp hạ tầng theo không - thời gian. BIM cung cấp dữ liệu mô hình công trình chi tiết, phục vụ thiết kế - thi công - vận hành.

Khi kết hợp, GIS-BIM tạo ra khả năng tổng hợp mạnh mẽ, cho phép xây dựng Bản sao số (Digital Twin) - mô phỏng đô thị và công trình theo thời gian thực, hỗ trợ ra quyết định, giảm chi phí vận hành và nâng cao an toàn hạ tầng.

Việc Viện Kinh tế xây dựng lựa chọn chủ đề này trong lễ ký kết cho thấy nhận thức mới về nhu cầu phát triển nền tảng dữ liệu đô thị thống nhất, hướng đến mô hình quản lý dựa trên minh bạch dữ liệu và tiêu chuẩn kỹ thuật hiện đại.

TS Nguyễn Tấn Vinh - Viện trưởng Viện Kinh tế xây dựng.

Phát biểu trước lễ ký kết, TS Nguyễn Tấn Vinh - Viện trưởng Viện Kinh tế xây dựng cho biết, chúng ta chứng kiến kết quả của một quá trình làm việc khá dài và nhiều điều chỉnh. Hai bên đã nỗ lực nhiều, và Vụ Hợp tác quốc tế cũng hỗ trợ tích cực để chương trình được duy trì xuyên suốt sau khi cơ cấu tổ chức bộ máy có thay đổi. Việc hợp tác phải lùi lại từ năm 2024 đến nay là điều không mong muốn, nhưng là thực tế chúng ta phải xử lý cho đúng quy định.

Trong thời gian chờ đợi, Viện Kinh tế xây dựng và Esri vẫn duy trì phối hợp chuyên môn, tổ chức một số hội thảo về GIS-BIM. Qua các hoạt động này, chúng ta đã nhìn thấy rất rõ nhu cầu thật của thị trường: dữ liệu phân tán, cách làm chưa thống nhất, quá trình số hóa trong xây dựng còn manh mún, và năng lực ứng dụng công nghệ ở nhiều nơi vẫn còn thấp. Muốn tiến tới bản sao số hay quản lý hạ tầng bằng dữ liệu, chúng ta phải giải quyết những điểm nghẽn rất cụ thể này.

Do vậy, Viện Kinh tế xây dựng kỳ vọng việc ký kết hôm nay không dừng ở hình thức mà phải chuyển thành công việc thực chất: chuyển giao công nghệ đúng nhu cầu, đào tạo theo đúng năng lực tiếp nhận, và xây dựng các mô hình mẫu đủ tin cậy để cơ quan quản lý và các chủ đầu tư có thể áp dụng.

Các giải pháp của Esri là một lựa chọn đáng để xem xét trong quản lý hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt ở những dự án có yêu cầu cao về quản lý không gian và dữ liệu thời gian thực. Nhưng chúng ta cần đánh giá nghiêm túc, làm từng bước chắc chắn, và chỉ triển khai khi thực sự phù hợp với điều kiện Việt Nam.

TS Nguyễn Tấn Vinh nhấn mạnh: “Chúng tôi cần sự hợp tác chặt chẽ, tinh thần thẳng thắn và cam kết trách nhiệm của cả hai bên. Làm được những việc thiết thực, có sản phẩm cụ thể, có mô hình hiệu quả - đó mới là điều ngành Xây dựng cần lúc này”.

Kết hợp GIS-BIM yêu là yêu cầu thực tế của các dự án hạ tầng, đô thị

Cũng tại buổi lễ, ông Cs Lai - Tổng giám đốc Esri châu Á - Thái Bình Dương của Esri cho biết, Esri theo dõi quá trình phát triển hạ tầng của Việt Nam nhiều năm qua và nhận thấy một điểm rất rõ: các dự án ngày càng lớn, yêu cầu quản lý dữ liệu ngày càng cao, nhưng năng lực kết nối giữa các hệ thống dữ liệu vẫn còn hạn chế. GIS đã được quan tâm mạnh hơn, nhưng để sử dụng hiệu quả trong quy hoạch và xây dựng, việc kết nối với BIM là điều bắt buộc.

Esri tập trung vào trí tuệ không gian và phát triển các nền tảng giúp dữ liệu được tổ chức, chia sẻ và sử dụng thống nhất. Khi GIS được kết hợp với BIM, người làm quy hoạch, thiết kế và quản lý dự án có cái nhìn trực quan hơn, giảm sai lệch và hỗ trợ ra quyết định nhanh hơn. Đây không phải câu chuyện công nghệ cao siêu, mà là yêu cầu thực tế của các dự án hạ tầng và đô thị.

Ông Cs Lai - Tổng giám đốc Esri khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Viện Kinh tế Xây dựng là một trong những đơn vị có vai trò then chốt trong tham mưu chính sách và định hướng kỹ thuật cho ngành Xây dựng. Chính vì vậy, việc hai bên hợp tác có ý nghĩa rất cụ thể. Hai bên thống nhất triển khai trên bốn nhóm công việc:

Thứ nhất, Esri sẽ bố trí đầu mối kỹ thuật chuyên trách để phối hợp trực tiếp với Viện Kinh tế xây dựng, bảo đảm công việc diễn ra liên tục, rõ người - rõ việc, phục vụ các chương trình chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh mà Bộ Xây dựng đang triển khai.

Thứ hai, hai bên sẽ cùng thực hiện nghiên cứu và các dự án thí điểm. Mục tiêu không phải là làm mô hình cho đẹp, mà là kiểm chứng xem việc tích hợp GIS-BIM có giúp cải thiện chuẩn bị đầu tư, quản lý quy hoạch hay giám sát thi công hay không. Kết quả này sẽ phục vụ cho các hướng dẫn thực tiễn và tài liệu nghiệp vụ mà Viện Kinh tế xây dựng đang xây dựng.

Thứ ba, Esri sẽ hỗ trợ đào tạo và chia sẻ kinh nghiệm. Những buổi làm việc cần đi vào tình huống cụ thể, tránh lý thuyết chung chung. Esri mong muốn cùng Viện Kinh tế xây dựng xác định những nhu cầu thật, khó khăn thật để thiết kế nội dung đào tạo sát với điều kiện của các cơ quan và doanh nghiệp trong nước. 

Thứ tư, Esri sẽ kết nối Viện với các mô hình đã làm thành công ở khu vực và thế giới. Không phải để áp dụng nguyên xi, mà để tham khảo cách họ giải quyết vấn đề tương tự, từ đó chọn ra hướng đi phù hợp với Việt Nam.

Bản ghi nhớ hôm nay không phải là nghi thức, mà là cam kết làm việc thực chất. Esri kỳ vọng hợp tác này giúp giảm khoảng cách giữa công nghệ và nhu cầu thực tế của ngành Xây dựng Việt Nam, tạo ra những giá trị rõ ràng cho cơ quan quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng. 

Ý nghĩa của hợp tác giữa Viện Kinh tế xây dựng và Esri

Tại lễ ký kết, hai bên đã trao đổi về hiện trạng cơ sở dữ liệu ngành Xây dựng, khả năng phối hợp và những yêu cầu kỹ thuật - chính sách đặt ra trong quá trình triển khai.

Qua thảo luận cho thấy một thực tế rõ ràng: chuyển đổi số ngành Xây dựng không thể tiến xa nếu thiếu hệ thống tiêu chuẩn và quy trình dữ liệu thống nhất. Việc hợp tác với Esri - đơn vị cung cấp nền tảng GIS có kinh nghiệm quốc tế - mở ra cơ hội tiếp cận bộ tiêu chuẩn đã được kiểm chứng, hỗ trợ Viện Kinh tế xây dựng trong việc xây dựng hướng dẫn kỹ thuật phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Digital Twin không chỉ là mô hình trực quan mà là phương thức quản trị dữ liệu đô thị. Hợp tác giữa Viện và Esri giúp định hình các nguyên tắc nền tảng như dữ liệu mở, liên thông hệ thống và tổ chức thông tin theo vòng đời công trình. Đây là điều các địa phương đang thiếu, nhất là trong bối cảnh hạ tầng chịu áp lực lớn do đô thị hóa và biến đổi khí hậu.

Các giải pháp GIS - BIM - Digital Twin cho phép mô phỏng nhiều kịch bản: quản lý thoát nước và ngập lụt, điều phối lưới điện - nước, đánh giá tác động quy hoạch và quản lý tài sản công trình. Đây là nhu cầu cấp thiết của các đô thị lớn, nơi hạ tầng đã vận hành căng thẳng và cần công cụ quản lý dựa trên dữ liệu thời gian thực.

Việc hợp tác cũng mở ra cơ hội đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ; xây dựng các khóa học chuyên sâu; chuyển giao quy trình quản lý dữ liệu không gian - hạ tầng phục vụ công tác quy hoạch, xây dựng và vận hành.

Tuy nhiên, để hợp tác mang lại hiệu quả thực chất, cần giải quyết bài toán pháp lý và chuẩn hóa dữ liệu. Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Đất đai và Luật Nhà ở đều có những quy định liên quan tới thông tin - dữ liệu, nhưng chưa tạo ra một cơ chế thống nhất về dữ liệu dùng chung, chuẩn GIS-BIM, hay tiêu chuẩn vận hành Digital Twin. Một số yêu cầu trọng tâm cần nghiên cứu gồm: cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan; chuẩn dữ liệu đô thị số; quy định về an ninh và quản lý dữ liệu không gian.

Về kỹ thuật, hợp tác sẽ chỉ có ý nghĩa nếu dữ liệu BIM được tiêu chuẩn hóa theo cấp độ chi tiết (LOD), mô hình GIS được xây dựng theo yêu cầu quản lý đô thị, và quy trình tích hợp dữ liệu được hướng dẫn thống nhất theo vòng đời công trình. Các địa phương nên bắt đầu từ các mô hình thí điểm: một tuyến hạ tầng kỹ thuật, một khu đô thị mới hoặc một hành lang giao thông. Thí điểm giúp xác định hiệu quả - chi phí, từ đó lựa chọn công nghệ phù hợp, tránh đầu tư dàn trải và thiếu trọng tâm.

Song song với đó, cần xây dựng chương trình đào tạo cho cán bộ quy hoạch, kỹ sư xây dựng và lực lượng vận hành hạ tầng. Đây là nhóm nhân lực trực tiếp triển khai và chịu trách nhiệm về dữ liệu trong thực tế.

Nói cách khác, lễ ký kết hợp tác giữa Viện Kinh tế xây dựng và Esri là bước mở đầu quan trọng, đặt nền móng cho cách tiếp cận mới về dữ liệu đô thị và quản lý vòng đời công trình dựa trên GIS - BIM - Digital Twin. Để hợp tác phát huy được giá trị, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn hóa dữ liệu, triển khai các mô hình thí điểm phù hợp và nâng cao năng lực nhân lực. Đây là điều kiện tiên quyết để ngành Xây dựng chuyển từ quản lý phân tán sang quản lý dựa trên dữ liệu - xu hướng không thể đảo ngược trong phát triển đô thị hiện đại.